Thực vật là những sinh vật có khả năng tự chế tạo chất hữu cơ từ chất vô cơ, nhờ vào quang hợp. Thực vật cũng có khả năng phản ứng với các kích thích từ môi trường, nhằm thích nghi và sinh trưởng tốt hơn. Tuy nhiên, thực vật không có hệ thần kinh và cơ bắp như động vật, nên sự phản ứng của chúng không phải là sự co rút của các cơ quan, mà là sự uốn cong, co rụt hoặc giãn nở của các bộ phận. Có hai loại phản ứng chính của thực vật là ứng động và hướng động.
Bài viết này Huanluyenantoanlaodong sẽ giúp bạn Phân Biệt Ứng Động Và Hướng Động, cũng như hiểu rõ hơn về cơ chế và vai trò của chúng trong cuộc sống của thực vật.
Ứng động là gì? Phân Biệt Ứng Động Và Hướng Động Trong Thực Vật
Ứng động là sự vận động của thực vật trước các tác nhân kích thích không có hướng xác định, như nhiệt độ, áp suất, điện từ, lực tác động… Ứng động có thể là sự sinh trưởng hoặc không sinh trưởng của các bộ phận thực vật. Ví dụ:
- Cây xấu hổ (Mimosa pudica) khi bị chạm vào sẽ co rụt lại các lá và ngọn. Đây là một loại ứng động không sinh trưởng, do sự thay đổi sức căn trương nước trong các tế bào.
- Cây dây leo (Cuscuta) khi gặp cây khác sẽ bám vào và hút dinh dưỡng từ cây chủ. Đây là một loại ứng động sinh trưởng, do sự phân bố lại hoocmon sinh trưởng trong các tế bào.
Hướng động là gì?
Hướng động là sự vận động của thực vật trước các tác nhân kích thích có hướng xác định, như ánh sáng, trọng lực, nước, tiếp xúc… Hướng động chỉ có sự sinh trưởng của các bộ phận thực vật. Ví dụ:
- Thân và lá cây luôn uốn cong theo hướng có ánh sáng. Đây là một loại hướng động dương, do sự phân bố không đều hoocmon auxin trong các tế bào.
- Rễ cây luôn uốn cong theo hướng có trọng lực. Đây là một loại hướng động âm, do sự phân bố không đều hoocmon auxin trong các tế bào.
- Mầm cây luôn uốn cong theo hướng có nước. Đây là một loại hướng động dương, do sự phân bố không đều hoocmon abscisic acid trong các tế bào.
- Thân cây luôn uốn cong theo hướng có tiếp xúc. Đây là một loại hướng động âm, do sự phân bố không đều hoocmon ethylene trong các tế bào.
Cơ chế và vai trò của ứng động và hướng động
Ứng động và hướng động của thực vật đều có cơ chế chung là sự thay đổi nồng độ hoocmon sinh trưởng trong các tế bào. Hoocmon sinh trưởng là những chất điều hòa sinh lý thực vật, có khả năng kích thích hoặc ức chế sự sinh trưởng của các bộ phận thực vật. Có nhiều loại hoocmon sinh trưởng, như auxin, gibberellin, cytokinin, abscisic acid, ethylene… Mỗi loại hoocmon có tác dụng khác nhau trên các bộ phận khác nhau của thực vật.
Khi thực vật gặp các tác nhân kích thích từ môi trường, các tế bào ở vị trí tiếp xúc sẽ sản sinh ra hoocmon sinh trưởng và phân bố chúng theo dòng chảy nước trong thực vật. Tùy vào loại hoocmon và loại tác nhân kích thích, sự phân bố hoocmon sẽ không đồng đều giữa hai bên của các bộ phận thực vật. Vì vậy, một bên sẽ sinh trưởng nhanh hơn một bên, dẫn đến sự uốn cong của các bộ phận thực vật.
Ứng động và hướng động của thực vật có vai trò quan trọng trong việc thích nghi và sinh trưởng của chúng. Nhờ vào ứng động và hướng động, thực vật có thể:
- Tìm kiếm ánh sáng để quang hợp hiệu quả.
- Tìm kiếm nước để duy trì cân bằng nước và chất.
- Tìm kiếm dinh dưỡng từ cây khác để sống sót.
- Tránh được các tác nhân gây tổn thương hoặc ăn mòn.
- Phát triển theo hướng thuận lợi cho việc sinh sản.
So sánh hướng động và ứng động
*Sự giống nhau:
Hướng động và ứng động đều là các phản ứng của các sinh vật để thích nghi với môi trường sống của chúng. Dưới đây là một số điểm giống nhau giữa hướng động và ứng động
- Đều là cơ chế thích nghi hướng động và ứng động đều là các phản ứng của sinh vật của thích nghi với môi trường sống của chúng
- Đều liên quan đến sự di chuyển cả hướng động và ứng động đều liên quan đến khả năng di chuyển của sinh vật bao gồm các hoạt động như bơi chạy bay hoặc bò
- Cả hai phản ứng có thể xảy ra ở tốc độ tế bào và cấp độ toàn thể hướng động và ứng động đều có thể xảy ra ở cấp độ tế bào bao gồm các phản ứng sinh học tế bào để thích nghi với môi trường sống. Ngoài ra cả hai phản ứng cũng có thể xảy ra ở cấp độ toàn thể của sinh vật bao gồm các hoạt động di truyền lớn hơn
- Cả hai phản ứng đều có thể được điều khiển bởi hệ thần kinh hướng động và ứng động đều có thể được điều khiển bởi hệ thần kinh của sinh vật để đưa ra các phản ứng phù hợp với môi trường sống
* Khác nhau:
Hướng động và ứng động là hai cơ chế sinh học khác nhau được sử dụng bởi sinh vật để thích nghi với môi trường sống của chúng. Dưới đây là một số điểm khác nhau từ hướng động và ứng động
- Đối tượng di chuyển khác nhau: hướng động liên quan đến khả năng di chuyển của sinh vật thì tìm kiếm hoặc tránh các con mồi hoặc kẻ thù trong khi đó ứng động là phản ứng của sinh vật với tác động của môi trường nhằm duy trì sự ổn định bên trong của cơ thể
- Mức độ phản ứng khác nhau: hướng động là một phản ứng tích cực nó giúp sinh vật tìm kiếm những ngọc tìm cách tránh những tác động xấu đến sự sinh tồn của chúng trong khi đó ứng động là phản ứng trung tính nó giúp sinh vật duy trì trạng thái ổn định của cơ thể để đáp ứng các tác động của môi trường
- Thời gian xảy ra khác nhau: hướng động là một phản ứng có thể xảy ra ngay lập tức khi sinh vật tìm kiếm hoặc tránh các tài nguyên con mồi hoặc kẻ thù trong khi đó ứng động là một phản ứng dài hạn giúp sinh vật duy trì trạng thái ổn định trong môi trường thay đổi
- Cơ chế điều khiển khác nhau: hướng động được điều khiển bởi hệ thần kinh của sinh vật giúp chúng thích nghi nhanh chóng với môi trường Trong khi đó ứng động được điều khiển bởi hệ thống nội tiết của cơ thể bao gồm hormone và phản ứng sinh học.
Tóm lại hướng động và ứng động là hai cơ chế sinh học khác nhau được sử dụng ở sinh vật để thích nghi với môi trường sống của chúng. Cả hai điều quan trọng trong việc giúp sinh vật tìm kiếm thức ăn và tránh các kẻ thù duy trì trạng thái ổn định bên trong cơ thể.
Kết luận
Ứng động và hướng động là hai loại phản ứng của thực vật trước các tác nhân kích thích từ môi trường. Ứng động là sự vận động trước các tác nhân kích thích không có hướng xác định, còn hướng động là sự vận động trước các tác nhân kích thích có hướng xác định. Cả hai loại phản ứng này đều có cơ chế chung là sự thay đổi nồng độ hoocmon sinh trưởng trong các tế bào
Huanluyenantoanlaodong hi vọng bài viết đã giúp bạn Phân Biệt Ứng Động Và Hướng Động Trong Thực Vật.
